Hamilelik döneminde vücuttaki kan miktarı, normalden neredeyse %50 daha fazla olana kadar artar. Daha fazla hemoglobin yapmak için ekstra demire ihtiyaç vardır. Birçok kadın, hamilelik sürecine yetersiz demir depolarıyla başladıkları için daha fazlasına ihtiyaç duyarlar. Türkiye’nin doğu bölgelerinde yaşayan kadınlarla 2010 yılında yapılan bir araştırmada gebelerin %4.5′inde anemi, %40.3′ünde demir eksikliği, %10.9′unda ise hem vitamin B12 ve hem de demir eksikliği tespit edilmiştir.

Bazı dönemlere göre kadınların demir ihtiyacı şöyledir:

• Hamile kadınların (her yaştan) ihtiyacı: günde 27 miligram (mg) demir
• 14 ila 18 yaş arası hamile olmayan kadınların ihtiyacı: günde 15 miligram (mg) demir
• 19 ila 50 yaş arası hamile olmayan kadınların ihtiyacı: günde 18 miligram (mg) demir

Gebeliğin ilk iki trimesterinde (ilk altı ay) demir eksikliği, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve bebek ölümlerinde artışa yol açabilir. Gebe kadınlarda artan plazma hacmi, fetüsün demir gereksinmesinin artması, bağırsak parazitleri, sık doğum aralığı, demir emilimini engelleyen fitat içeren tahılların fazla tüketimi, aşırı çay ve kahve tüketimi demir emilimini olumsuz etkileyerek demir yetersizliğine bağlı anemi gelişimine zemin hazırlar.

Aşağıdaki durumlarda hamilelik döneminde anemi gelişme riski artar:

🡪 Birbirine yakın iki gebelik geçirdiyseniz
🡪 Birden fazla bebeğe hamileyseniz
🡪 Sabah bulantısı nedeniyle sık sık kusuyorsanız
🡪 Demir açısından zengin gıdaları yeterince tüketmiyorsanız
🡪 Hamilelik öncesinde regl dönemlerinde ağır akıntı yaşadıysanız
🡪 Hamileliğinizden önce anemi geçmişiniz varsa

Çoğu insan, sağlıklı ve dengeli beslenerek ihtiyaç duyduğu tüm demiri alabilmelidir. Bazı yiyecekler diğerlerinden daha fazla demir içerir.

Aşağıdaki yiyeceklerin tümü iyi demir kaynaklarıdır:

🡪 Kırmızı et, yağlı balık ve yumurta
🡪 Brokoli veya bahar yeşillikleri gibi yeşil yapraklı sebzeler
🡪 Barbunya fasulyesi, börülce, kuru fasulye ve nohut gibi fasulye
🡪 Soya fasulyesi ve tofu gibi soya ürünleri
🡪 Kuru kayısı gibi kuruyemişler ve kuru meyveler
🡪 Kepekli ekmek ve zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler.

Vücuttaki demirin emilimine yardımcı olabilen C vitamini içeren bazı meyve ve sebzeler şunlardır:

🡪Kivi
🡪Portakal
🡪Patates
🡪Karnabahar
🡪Brokoli
🡪Brüksel lahanası
🡪Maydanoz

Çay ve kahve içmek (kafeinsiz çeşitler dahil), demir emilimini olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden gebelikte çay ve kahve tüketimi konusunda dikkatli olunmalıdır.

Doktorunuzun yapacağı kan testiyle, hamilelik öncesi demir eksikliğiniz olup olmadığını anlayabilirsiniz. Plansız bir gebelik sürecindeyseniz, yine de demir depolarınızı kontrol ettirmenizde fayda vardır.

Peki demir eksikliğinde görülen belirtiler nelerdir?

1. Fiziksel aktiviteler sırasında nefes nefese kalmak
2. Baş dönmesi ve göz kararması
3. Baş ağrısı
4. Depresyon
5. Uyku sorunları
6. Halsizlik
7. Sürekli yorgunluk hali
8. Konsantrasyon problemleri
9. İlgisizlik
10. Saç dökülmesi

2007 yılında Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı genelge kapsamında hamilelikte demir takviyesi düzenlemeleri şunlardır:

“Ülkemizde Sağlık Bakanlığı, gebelikte demir eksikliğinin maternal ve fetal etkileri nedeniyle ‘Demir Destek Programı’ oluşturmuştur. Sağlık Bakanlığı, gebelerde klinik anemi olmasa da günlük demir gereksinimi göz önüne alınarak tüm gebelere dördüncü ayda (ikinci trimesterden) başlayarak altı ay ve doğum sonu üç ay olmak üzere toplam dokuz ay süre ile günlük 40-60 mg elementer demir verilmesini önermektedir. Gebelikte beslenme programı içinde kırmızı et, kümes hayvanları, kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmez, tam tahıl ve zenginleştirilmiş tahıl ürünleri gibi demirden zengin besinlerin yer alması önemlidir. Yemeklerle birlikte taze meyve ve sularının ve salataların tüketilmesi demirin vücutta kullanımını arttırmaktadır.”

Gebelik boyunca artan demir ihtiyacının anne adayının kendi depolarından sağlanması ya da beslenmeyle karşılanması zordur. Kan hacmini arttırabilmek için 4. aydan sonra demir ihtiyacı artar. Bu sebeple kan sayımında değerleriniz normal olsa dahi, gebelik döneminde 20. haftadan sonra ve doğum sonrası 3 ay demir takviyesi (kan ilaçları) almanız gerekebilir.