Gebelik Döneminde Güvenli Saç Boyama
Gebelik Döneminde Saç Boyamak Güvenli mi?
Saç boyaları potansiyel olarak zararlı kimyasallar içerir. Bu yüzden gebelikte saç boyası kullanımının bebek açısından yaratabileceği etkiler uzun yıllar tartışma konusu olmuştur.
Bu yazıda hamilelikte saç boyası kullanımının güvenliği, saç boyası alternatifleri, saç boyasından kaynaklanan kimyasal maruziyetini azaltmanın yollarından bahsedilmiştir.
Saç boyalarının bebekte doğuştan gelecek bozukluklara yol açma (teratojenik) potansiyeliyle ilgili araştırma yapmak etik açıdan uygun olmadığı için bu alandaki veriler yetersizdir. Yapılan bir çalışmada, saç boyalarının fetüs gelişimi üzerinde toksik bir etkisi tespit edilmemiştir. Bu yüzden araştırmacılar bir kişinin hamileyken saçlarını boyamasının zararlı olmadığına inanmaktadır. Ancak, hayvan çalışmalarından yola çıkarak, saç boyalarının insan gebeliğinde hiçbir teratojenik etkisi olmadığını belirtmek de biraz iddialı bir yaklaşım olabilir.
Saç Boyalarına En Fazla Maruz Kalan Meslekler: Kuaförler ve Kozmetikçiler
Saç boyası maruziyetinin fetüse etkilerinin araştırılması amacıyla vaka-kontrollü çalışmalar yapılmıştır. Saç boyalarına en çok maruz kalan meslek grubu olan kadın kuaförleri üzerinde yapılan bir çalışmada 3706 kadın kuaförü 25 yıl boyunca takip edilerek doğurdukları 6960 bebek, dünyaya gelen diğer 6629 bebekle karşılaştırılmıştır. Kadın kuaförlerinin kontrol grubu ile karşılaştırıldığında daha çok SGA (yaşına göre küçük= düşük doğum ağırlıklı) bebek doğurdukları bulunmuştur.
Ayrıca saç spreyi kullanan ve sık perma yapan grupta SGA bebek doğurma riskinin arttığı görülmüşse de aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır.
Bayan kuaförü
Kuaförlerin veya kozmetikçilerin hamileyken çalışmayı bırakmaları konusunda herhangi bir öneri olmamakla birlikte maruz kalınan kimyasal türlerine, çalışma saatleri ve şartlarına göre gebe kalmanın uzun sürmesi, erken doğum, gebelik kaybı, düşük doğum ağırlıklı bebekler doğurma riski olabileceği unutulmamalıdır.
GEBELİKTE HANGİ TÜR SAÇ BOYALARI KULLANILABİLİR?
Saç boyaları içerdikleri boya türüne göre farklılık göstermektedir (Tablo1). Yarı-kalıcı ve geçici boyalar ile kalıcı boyaların saç üzerindeki etkisi farklıdır. Kalıcı saç boyalarının saçta oluşturdukları oksidatif hasar oldukça fazladır. Oluşan oksidatif hasarın bir göstergesi olarak, koyu renk saç boyası kullanan erişkinlerde meme kanseri, mesane kanseri, lenfoma ve bazı beyin tümörlerinin görülme sıklığının arttığına dair bilimsel kanıtlar oluşmaya başlamıştır.
Saç boyası kullanımı sırasında boya emiliminin azalması amacıyla işlem öncesinde petroleum bazlı bir kremin (vazelin) saçlı deriye uygulanması ve boyanın saçta kalma süresinin %25 oranında azaltılması da öneriler arasında yer almaktadır.
Saç boyalarının hamilelik sırasında zararlı olduğuna dair kanıt olmamakla birlikte, hiçbir zararının olmadığını da söyleyemeyiz. Kişinin saç boyama işlemi için hamilelik sonrası veya ilk üç aylık dönemin sonlanmasını beklemesi, boyamadan önce mutlaka bir yama testi yapması, bitkisel veya bitki bazlı boyaları tercih etmesi önerilmektedir. Ek olarak, kişi saç boyası kimyasallarına maruziyetini sınırlamak için de önlem almalıdır.
Picciano JC, DiNardo JC, Schnetzinger RW, Morris WE, Wolf BA. Teratological assessment of 4-methyl-N-ethylaminophenol sulphate. Drug Chem Toxicol 1984;7:397-405.
Picciano JC, Schnetzinger RW, Morris WE, Wolf BA, Rodwell DE. Evaluation of the teratogenic potential of the oxidative dye N-phenyl-para-phenylenediamine. Drug Chem Toxicol 1984;7:1677-76
Rylander L, Axmon A, Torén K, Albin M. Reproductive outcome among female hairdressers. Occup Environ Med 2002;59:517-22.
https://www.poison.org/articles/hair-dye
https://www.cancer.org/cancer/cancer-Causes/hair-dyes.html
https://www.fda.gov/cosmetics/cosmetic-products/hair-dyes
https://www.acog.org/womens-health/experts-and-stories/ask-acog/is-it-safe-to-dye-my-hair-during-pregnancy
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5944114/